Canlıların sınıflandırılması, uzunca bir süre bitkiler alemi ve hayvan alemi olarak iki parçada yapılırdı. Günümüzde ise sınıflandırma hücre yapısına göre ve daha detaylı olarak yapılmaktadır. Bu sayede canlılar alemi hakkında daha iyi bir sınıflandırma yapılmaktadır.
Yazıda Neler Var?
Canlıların Sınıflandırılması: Tanım, Örnekler ve Uygulama
Erken yaşlardan itibaren hepimiz bitkiler ve hayvanlar arasındaki farkı öğrendik, ilerleyen yaşlarda birçok farklı hayvan ve bitki türleri olduğunu öğrendik. Canlılar, çok önceden bitki ya da hayvan olarak sınıflandırıldı. Canlı bir organizmayı keşfederken sınıflandırmanın nasıl yapılacağını öğrenmek için ipuçlarına daha yakından bakalım.
Sınıflandırmanın Tarihi
Tüm canlıların sınıflandırılması, İsveçli Botanikçi Carl Linnaeus ile başladı. Carl, bitkilere ve hayvanlara olan ilgisi nedeniyle canlıları sınıflandırmaya başladı. İlk sınıflandırma kılavuzunu “Systema Naturae” 1735’te yayınlandı.
Genellikle “Taksonominin Babası” olarak kabul edilen Linnaeus ve sınıflandırma sistemi bugün hala kullanılmaktadır. Sınıflandırma işi arttıkça, Linnaeus bitki ve hayvanları nasıl adlandırdığımızı, nasıl sıraladığımızı ve nasıl sınıflandırdığımızı belirleyen bir kılavuz olmaya devam edecektir.
Sınıflandırma sistemi, işe ilk olarak canlı organizmaları temel özelliklerine göre veya ortak özelliklerine göre gruplandırarak başlar. Daha sonra her grup daha spesifik sınıflandırmalara ayrılır; sınıflandırma sistemini yukarıdan aşağıya hiyerarşik bir biçimde sıralanan bir soy ağacı gibi düşünebilirsiniz.
Biyolojik Sınıflandırmanın Amacı Nedir?
Belirli bir nesnenin sınıfı hakkında, bilinen her şeyi temel alan bir sınıflama, birçok özel amaç için yararlı olacaktır. Nesneler kolayca gözlenen ve tarif edilen özelliklere göre gruplandırıldığında o nesnenin tanımlanmasını kolaylaştırır. Canlı türlerini tanımak, canlıların yeni özelliklerini keşfetmek, biyolojik çeşitliliği ve dünya üzerindeki dağılımının anlamak amacıyla sınıflandırma yapılır.
Canlıların Sınıflandırılması Nasıl Yapılır?
Canlıların sınıflandırılması 7 unsur göz önünde bulundurularak yapılır. Bunlar; alem, şube, sınıf, takım, aile, cins ve tür. Sınıflandırmanın en küçük birimi türdür. En büyük birimi isi alemdir. Tür kavramını ilk olarak John Ray kullanmıştır. Gelin şimdi de sınıflandırma unsurlarına daha yakından göz atalım.
Alem
Sınıflandırma sisteminin ilk ve en üst seviyesi alemdir. Alem adı, en geniş düzey olduğundan gruptaki en fazla canlı türüne sahiptir. Alemin etki alanı seviyesi, hücre tiplerini ayırt etmeye yardımcı olur.
Şube
Şube, alemden ayrılmış düzeylerdir. Canlılar aleminde Bakteriler, Siyanobakteriler, Hayvanlar, Bitkiler, Mantarlar ve Protistalar olmak üzere altı şube vardır. Yaşayan bir organizmayı şubesine göre sınıflandırmak diğerlerine göre nispeten daha kolaydır.
Sınıf
Sınıf, sınıflandırma sistemindeki bir sonraki seviyedir ve canlıları bazı özellikleri göz önünde bulundurularak bir arada gruplandırmak için kullanılır. Daha basit bir örnekleme yaparsak, çamaşırlarınızı rengine göre veya giyim tarzına göre ayırmanıza benzer.
Hayvanlar alemini düşünün, “kordatlar” denilen bir sınıf var ve omurgaya sahip tüm hayvanları kapsıyor. İnsanlar olarak biz de kordat sınıfının bir parçasıyız.
Takım
Takım düzeyi, benzer organizmaları bir araya getirmenin başka bir yoludur ve türleri sınıfa göre daha derinlemesine ele alır. 100’den fazla takım vardır. Ancak daha yüzeysel olarak el alırsak; omurgalılar, omurgasızlar, dikotlar veya monokotlar olarak basitçe sıralayabiliriz.
Aile
Canlı organizmaların sınıflandırılmasındaki bir sonraki seviye, aile dediğimiz bir gruplamadır. Bunu insanları baz alarak örneklendirebiliriz. Hepimiz farklıyız, ama diğer insanlarla benzer özelliklere sahibiz, bu durumun aynısı tüm canlılar için de geçerlidir.
Cins
Cins, binom terminoloji olarak bilinen bir canlının bilimsel adının ilk bölümüdür. Örneğin, aslanlara ve kaplanlara bakalım, bir aslanın bilimsel adı Panthera leo’dur. Kaplanın bilimsel adı ise Panthera tigris’dir. Panthera terimi bu canlı grubunun cinsini ifade eder.
Tür
Tür, ortak özellikler taşıyan, aynı veya yakın gen havuzunda bulunan biyolojik gruptur. Türler, sınıflandırma sisteminin en son ve en spesifik seviyesidir. Türler sabit olmayıp kendi içinde daha alt birimlere ayrılabilir. Eğer bir tür iki veya daha çok alt tür veya varyete gibi alt sınıflara ayrılıyorsa bu türlere politipik tür, eğer hiçbir alt türe ayrılmıyorsa buna monotipik tür adı verilir.
Sınıflandırma Örnekleri
Canlılar alemini öğrenmek ve hatırlamak çok fazla pratikle mümkündür. Bir alemdeki veya sınıftaki canlıların bilimsel isimlerini öğrenmek uzun zaman alsa da sınıflandırma seviyelerini mümkün olan en kısa sürede öğrenmek ve ezberlemek en iyi yoldur. Birkaç örnekleme yaparak konuyu biraz daha anlaşılır hale getirelim. İlk olarak insanları sınıflandırarak başlayacağız.
İnsanların Sınıflandırılması
İnsanlar, canlılar aleminde ökaryot hücreli canlılar grubunda yer alır. Çünkü hücrelerimizde çekirdek ve organel vardır. İnsanlar, ökaryot canlılar grubunun, hayvanlar aleminde yer alır. Çünkü enerjilerimizi diğer canlıları tüketerek elde ederiz ve çok hücreli bir yapıya sahibiz. Hücrelerimizde, hücre duvarı bulunmaz. Hayvanlar aleminin omurgalılar şubesinde yer alırız çünkü vücudumuz omurgalar üzerine inşa edilmiştir.
Memeliler sınıfında yer alırız. Daha yüksek zeka seviyemiz nedeniyle Primatlar takımında yer alırız. İki ayaklı olduğumuz için ve dik yürüyebildiğimiz için Hominidae ailesinde yer alırız. Cins: insan (Homo) Tür: Modern İnsanlar / Bilge İnsanlar (Homo sapiens)
Meyve Sineğinin Sınıflandırılması
Meyve sinekleri, canlılar aleminde ökaryot hücreli canlılar grubunda yer alır. Çünkü hücrelerinde çekirdek ve organeller vardır. Hayvanlar aleminde yer alır, çünkü temel enerji gereksinimleri için besinleri diğer canlıları yiyerek alırlar. Sert dış iskelet, çift bacak ve bölümlere ayrılmış bir gövde nedeniyle eklem bacaklılar şubesinde yer alır.
İki kanatlı ve altı bacağı olması nedeniyle böcekler sınıfında yer alır. İki kanatlı olması nedeniyle sinekler takımında yer alır. Drosophilidae ailesinde yer alır. Cinsi: Drosophila’dır. Türü: Drosophila melanogaster’dır. (Sirke sineği olarak da bilinir.)
Akça Ağaçların Sınıflandırılması
Akça ağaçlar, canlılar aleminde ökaryot hücreli canlılar grubunda yer alır. Çünkü hücrelerinde çekirdek ve organeller vardır. Kendi besinini ürettiği için ve hücre duvarına sahip olduğu için Bitkiler aleminde yer alır.
Doku düzeyindeki boru tipi gövde özelliğinden dolayı Trakeofita şubesinde yer alır. Çiçekli bitki olduğu için tohumlu bitkiler sınıfında yer alır. Akçaağaçgiller ailesine ait Acer cinsine aittir. Kırmızı ve yeşil yapraklara sahip iki türü vardır.
Ayrıca, Dna hakkında yazdığım yazıyı da okuyabilirsiniz. Biyoloji dersi ile alakalı diğer yazıları görmek için biyoloji kategorisine göz atabilirsiniz.
Mehmet Emin Soylu – Biyoloji
Biyologyjunction
